Badanie sprawozdań finansowych to znak awansu przedsiębiorstwa

Większość obowiązków, jakie wypełniają przedsiębiorstwa, jest podejmowanych z ich wyboru i woli. Samodzielna decyzja o założeniu firmy łączy się z szeregiem dalszych, z własnej woli podejmowanych działań. One prowadzą do głównego celu: zarabiania pieniędzy i zwiększania wartości firmy.

Nie wszystkie działania są jednak dobrowolne. Wiele z nich wynika z umów zawartych z innymi uczestnikami rynku. Inne z obowiązków nakładanych przez przepisy prawa. Jednym z nich jest ustawowy obowiązek badania sprawozdań finansowych.

Małe przedsiębiorstwa, zanim staną się dojrzałe, przechodzą szereg przełomowych momentów. Jedne są mniej, inne bardziej zauważalne. Często bywają bolesne lub kosztowne. Czasem prowadzą do dalszego wzrostu. Jednak jeszcze częściej próba kończy się niepowodzeniem.

Właściwie, większość prób kończy się niepowodzeniem. Wtedy niektóre firmy znikają z rynku całkowicie. Inne, mimo ambicji rozwoju i wielu starań,utykają na pewnym poziomie, którego nie potrafią przebić. Dlaczego?

Nie przyjmują do wiadomości, że większość przeciwności i barier to tylko kolejne próby. Można je przejść z powodzeniem. Dodatkowo, one wzmacnią pozycję firmy i dadzą szansę na wyciągnięcie z nich nauki na przyszłość.

Badanie sprawozdań to kolejna próba. Wzmacnia firmę i przygotowuje na kolejne sukcesy.

Kiedy firma musi przejść taką próbę? Wtedy, kiedy jej sprawozdania wykażą przekroczenie co najmniej dwóch z trzech poniższych wartości:

✅średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty ➡ co najmniej 50 osób,

✅ suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego ➡ co najmniej 2,5 mln EUR (11.724.750 zł - na koniec 2022r.),

✅ przychody netto ze sprzedażytowarów i produktów oraz operacji finansowych ➡ co najmniej 5 mln EUR (23.449.500 zł - na koniec 2022r.).

Wielkości do sprawdzenia pobieramy z zatwierdzonych sprawozdań za ostatni rok obrotowy. Jeżeli taki warunek jest spełniony dla danych ze sprawozdania za 2022 rok, obowiązek badania będzie dotyczył sprawozdania za rok 2023.

Mamy bardzo dobry moment, aby takie sprawdzenie zrobić teraz, jeżeli w tym roku wcześniej nie zostało zrobione. Pozostanie jeszcze wystarczająco dużo czasu, aby wybrać biegłego rewidenta, podpisać umowę i przygotować firmę do badania.

Najwięksi beneficjenci badania sprawozdań

Każdy podmiot gospodarczy ma wielu interesariuszy. To podmioty (osoby, społeczności, instytucje, organizacje, urzędy), które mogą wpływać na przedsiębiorstwo lub pozostają pod wpływem jego działalności.

Wyróżnia się interesariuszy wewnętrznych, związanych bezpośrednio z przedsiębiorstwem:

☑ pracownicy

☑ udziałowcy

☑ osoby zarządzające (zarząd, rada nadzorcza)

… oraz zewnętrznych, działających w otoczeniu przedsiębiorstwa:

☑ klienci i dostawcy

☑ konkurencja

☑ władze państwowe

☑ media

☑ organizacje pozarządowe

Wszystkie te podmioty są zwykle odbiorcami i czytelnikami sprawozdań finansowych. Chcą poznać działalność i status finansowy podmiotu, który współtworzą, z którym współpracują lub są od niego zależni. Oczywiście, różny jest ich stopień zainteresowania oraz różne zdolności i umiejętności wykorzystania tych dokumentów.

Niektóre grupy interesariuszy radzą sobie dobrze w swojej roli. Potrafią wywrzeć duży wpływ na przedsiębiorstwo, zarówno pozytywny, jak i negatywny. Zwykle te grupy nie potrzebują ochrony. Często wręcz przedsiębiorstwo potrzebuje ochrony przed nimi.

Wbrew pokutującemu przekonaniu, badanie sprawozdań służy najbardziej nie zewnętrznym instytucjom i odbiorcom sprawozdań finansowych. Ono służy najbardziej wewnętrznym interesariuszom przedsiębiorstwa :

1️) ZARZĄDZAJĄCYM PRZEDSIĘBIORSTWEM – zbadane sprawozdanie zapewnia dobrą podstawę do podejmowania decyzji biznesowych i obniża ryzyko popełnienia błędów w zarządzaniu,

2️) UDZIAŁOWCOM – chroni ich przed słabo kontrolowanym i nieefektywnym wykorzystaniem zasobów finansowych włożonych w biznes, często większości posiadanych przez nich środków,

3) PRACOWNIKOM – ogranicza ryzyka związane z działalnością firmy i chroni przed utratą pracy w wyniku ograniczenia albo likwidacji ich działalności.

Żadna inna grupa interesariuszy małych przedsiębiorstw nie ponosi tak wysokiego ryzyka błędnych decyzji w wyniku źle prowadzonych ksiąg rachunkowych i źle sporządzanego sprawozdania.

Część przedsiębiorców, po sprawdzeniu spełnienia warunków, stwierdzi, że już „wpadła” w ten obowiązek. Inni mogą dojść do wniosku, że nie będą czekać na prawny obowiązek. Z własnej woli zrobią badanie dla dobra firmy i jej interesariuszy. Takie podejście rekomenduję!

Kiedy wybrać biegłego rewidenta i zawrzeć umowę?

Mam dobrą wiadomość. Końcówka roku to najlepszy czas na wybór biegłego rewidenta i zawarcie umowy o badanie. Obie czynności są ważne, bo niosą ze sobą poważne konsekwencje.

Biegły rozpoczyna swoją pracę na długo przed sporządzeniem sprawozdania finansowego. Musi mieć możliwość udziału w inwentaryzacji znaczących składników majątku jednostki. Firma powinna wstrzymać się z jej przeprowadzeniem do zakończenia procesu wyboru i zawarcia umowy!  

Uniemożliwienie biegłemu uczestnictwa w inwentaryzacji może być potraktowane jako próba ograniczenia zakresu badania. Wczesne zawarcie umowy daje możliwość przeprowadzenia badania wstępnego. Biegły może wtedy pomóc w  skorygowaniu zapisów w księgach rachunkowych przed ich zamknięciem.

Pierwsza umowa z biegłym musi być zawarta na okres co najmniej dwuletni. Ten warunek  nie musi być spełniony, jeżeli badanie przeprowadzane jest dobrowolnie. Można wykorzystać tę okoliczność na wcześniejsze badanie i ewentualną zmianę biegłego, gdyby okazało się, że pierwszy wybór nie był najlepszy.

Jak przeprowadzić wybór biegłego?

Nie ograniczajmy się do zbyt wąskiego kręgu kandydatów. Szersze ich grono pozwala lepiej dobrać optymalną dla nas firmę audytorską. Zróżnicowanie doświadczenia i zakresu możliwości „badawczych” firm audytorskich jest duże. Duża jest też rozpiętość wynagrodzeń za ich usługi.

Weźmy pod uwagę, że prowadzimy małą firmę. Niecelowe będzie poszukiwanie do współpracy firmy audytorskiej „z górnej półki”. Jakość usług takiej firmy będzie niewątpliwie wysoka, ale podobna będzie cena usługi.

Rekomenduję poszukiwanie wśród mniejszych firm. Do bardziej renomowanych trafimy z pewnością wraz ze wzrostem skali działalności naszej firmy i jej złożoności. Równolegle będą rosły jej potrzeby, oczekiwania właścicieli i możliwości finansowe.

Możemy znaleźć kandydatów przeszukując Internet, skorzystać z rejestru biegłych prowadzonego przez Polską Izbę Biegłych Rewidentów albo skorzystać z polecenia osób, które znają firmy audytorskie lub biegłych rewidentów.

Jednak w każdym przypadku pamiętajmy o skrupulatnym wyborze spośród kandydatów.

Czego oczekiwać pobadaniu sprawozdania?

Zastanawiając się nad tym warto wiedzieć, że:

1️. początki profesjonalnego badania sprawozdań finansowych (auditingu) sięgają 1862 roku,

2️. głównym celem badania było wtedy zapobieganie oszustwom,

3. drugim celem była weryfikacja zgodności zapisów księgowych z praktyką i teorią rachunkowości,

4. trzecim celem badania stało się "potwierdzanie przez niezależną i fachową osobę wiarygodności sprawozdań finansowych”.

Ten ostatni cel został wprowadzony dopiero na początku lat dwudziestych XX wieku. Z upływem lat ciężar badania przesunął się mocno w kierunku wypełnienia celu wprowadzonego najpóźniej: formalnego potwierdzenia przez niezależną i fachową osobę wiarygodności sprawozdań finansowych.

Zdecydowanie mniej przywiązuje się wagę do wartości merytorycznej badania i zbadanych sprawozdań. Niewiele mówi się o rzeczywistych korzyściach. Wypełnienie ustawowego obowiązku badania w wielu przypadkoach stało się celem samym w sobie. Niestety.

Podsumowanie

Analizując sprawozdania firm widzę wyraźną różnicę w jakości miedzy sprawozdaniami tych, które  obowiązek badania wypełniają, a sprawozdaniami tych, które takiego obowiązku jeszcze nie mają albo go nie wypełniają.

Proponuję bardziej zwrócić uwagę na inne korzyści płynące z badania niż samo wypełnienie formalnego obowiązku. Mniej będzie wtedy zaniedbywania albo wręcz unikania przeprowadzenia badania. A przedsiębiorstwo zrobi znaczący krok na drodze swojego awansu do grupy przedsiebiorstw umacniających swoją rynkową pozycję.

WYDATEK na badanie sprawozdań finansowych w małym przedsiębiorstwie stanie się wtedy nie kosztem lecz INWESTYCJĄ w przyszłość firmy – opłacalną inwestycją!

‍