Wartość bieżąca netto (NPV) – proste narzędzie w decyzjach inwestycyjnych małych firm

1. Wprowadzenie do wartości bieżącej netto (NPV)

W biznesie trafne decyzje inwestycyjne są jednym z najważniejszych elementów rozwoju. Wybór odpowiednich projektów do realizacji jest kluczowy dla sukcesu firmy. Ale jak dokonać tego wyboru? Jak ocenić, która inwestycja przyniesie największe korzyści?

Odpowiedzią na te pytania może być analiza wartości bieżącej netto, znanej również jako NPV (Net Present Value). Jest jednym z podstawowych narzędzi. Jest to metoda oceny efektywności ekonomicznej inwestycji oparta na dyskontowaniu przepływów pieniężnych, przy założonej stopie dyskonta.

W tym artykule poznamy bliżej to narzędzie. Zrozumiemy, jak działa, jakie są jego zalety i wady. Oraz jak małe firmy mogą z niego korzystać w swoich decyzjach inwestycyjnych.

2. Definicja i interpretacja NPV

Wartość bieżąca netto to różnica między wartością zdyskontowanych przepływów pieniężnych a nakładami początkowymi poniesionymi na ich wygenerowanie. W praktyce, jest to suma wartości przyszłych przepływów pieniężnych, zarówno przychodów, jak i kosztów, przeliczona nadzisiejsze pieniądze przy użyciu określonej stopy dyskonta.

Interpretacja wartości tego wskaźnika jest dość prosta i jednoznaczna. Jeżeli NPV jest dodatnia, oznacza to, że przyszłe przepływy gotówkowe z inwestycji, przeliczone na dzisiejsze pieniądze, przewyższają początkowe nakłady na inwestycję. Innymi słowy, inwestycja jest zyskowna i powinna być zaakceptowana. Natomiast gdy NPV jest ujemne, przyszłe przepływy pieniężne są mniejsze niż początkowe nakłady, co sugeruje, że inwestycja jest nierentowna i powinna być odrzucona.

Warto jednak pamiętać, że interpretacja NPV może być nieco bardziej skomplikowana. Gdy weźmiemy pod uwagę ryzyko związane z przyszłymi przepływami pieniężnymi oraz możliwość zmiany wysokości stopy dyskonta. Te i inne czynniki mogą wpływać na ostateczną wartość NPV i potwierdzać nasze wcześniejsze założenia albo je negować.

3. Zastosowanie NPV w ocenie efektywności inwestycji

NPV pozwala przedsiębiorstwu ocenić,czy pojedyncza inwestycja przyniesie oczekiwane korzyści finansowe. Pozwala również na porównanie wartości NPV różnych projektów inwestycyjnych.

Projekt z najwyższą wartością NPV jest zazwyczaj uważany za najbardziej atrakcyjny. Ponieważ przewiduje największy wzrost zamożności inwestora. Mając do wyboru kilka inwestycji, dysponując jednak ograniczonymi możliwościami, trzeba takiego wyboru dokonać.

Mówiąc o praktyce, proces wykorzystania NPV w decyzjach inwestycyjnych powinien wyglądać następująco:

·  Określenie przepływów gotówkowych (przychodów i kosztów) dla każdego projektu inwestycyjnego, w kolejnych okresach.

·  Wybór odpowiedniej stopy dyskonta, która odzwierciedla koszt kapitału i ryzyko związane z projektem.

·  Obliczenie zdyskontowanych przepływów gotówkowych dla każdego okresu.

·  Sumowanie zdyskontowanych przepływów gotówkowych, aby uzyskać NPV dla każdego projektu.

·  Porównanie wartości NPV różnych projektów i wybór projektu z najwyższą wartością.

Pamiętajmy jednak, że NPV nie jest jedynym wskaźnikiem, na który powinieneś zwracać uwagę przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Inne współczynniki, takie jak okres zwrotu inwestycji, wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) czy wskaźnik rentowności inwestycji (ROI), również mogą dostarczyć cennych informacji o atrakcyjności inwestycji.

4. Zależność między stopą dyskonta a wartością NPV

Stopa dyskonta odgrywa kluczową rolę w obliczaniu wartości bieżącej netto (NPV). Jest to stopa procentowa używana do przeliczania wartości przyszłych przepływów pieniężnych na dzisiejsze pieniądze.

Stopa dyskonta odzwierciedla zarówno upływ czasu, jak i ryzyko związane z przyszłymi przepływami. Oddaje nasze oczekiwania odnośnie potencjalnego zwrotu z inwestycji wynikające z poziomu jejryzyka.

Istnieje odwrotna, choć nieliniowa, zależność pomiędzy wysokością przyjętej stopy dyskonta a wartością NPV. Wraz ze wzrostem przyjętej stopy dyskonta, wartość NPV danej inwestycji spada. Ma to wpływ na ocenę rentowności inwestycji i ewentualną decyzję, co do jej realizacji.

Dla danej inwestycji (o typowych przepływach pieniężnych) zachodzą następujące zależności:

·   Jeżeli stopa dyskonta jest większa od wewnętrznej stopy zwrotu (IRR), to NPVjest mniejsze od zera.

·   Jeżeli stopa dyskonta jest równa IRR, to NPV wynosi zero.

·   Jeżeli stopa dyskonta jest mniejsza od IRR, to NPV jest większe od zera.

Zrozumienie tych prostych zależności ułatwia prawidłowe wykorzystania NPV. W szczególności wybór odpowiedniej stopy dyskonta może mieć znaczący wpływ na wartość NPV i ocenę atrakcyjności inwestycji.

Jak najłatwiej taką stopę dyskonta określić? Przez porównanie. Odpowiadając sobie na pytanie, czy uznalibyśmy za satysfakcjonujący zwrot z inwestycji osiągnięty w projektach o podobnym poziomie ryzyka, jak podejmowany przez przedsiębiorstwo.  

5. Zalety i wady stosowania NPV w decyzjach inwestycyjnych

Jak każde narzędzie, analiza wartości bieżącej netto ma swoje zalety i wady.

Zalety stosowania NPV:

·   Uwzględnia zmianę wartości pieniądza w czasie - bierze pod uwagę fakt, żepieniądz dzisiaj jest więcej wart niż ten sam pieniądz w przyszłości.

·   Uwzględnia całość przepływów pieniężnych związanych z inwestycją - bierzepod uwagę wszystkie przyszłe przepływy pieniężne, zarówno przychody, jak ikoszty.

·   Mierzy wzrost zamożności inwestora - pokazuje, o ile zamożność inwestorawzrośnie, jeśli zrealizuje daną inwestycję.

·   Porównywalność inwestycji - N pozwala na porównanie różnych projektówinwestycyjnych i wybór najbardziej atrakcyjnego.

·   Prostota i łatwość interpretacji.

Wady stosowania NPV:

·   Subiektywny wybór stopy dyskonta - wybór może intensywnie oddziaływać nawartość NPV, a ten wybór często zależy od subiektywnej oceny ryzyka i oczekiwańinwestora.

·   Pomija czynniki jakościowe - NPV skupia się na przepływach gotówkowych inie bierze pod uwagę innych, słabiej mierzalnych aspektów inwestycji, jak wpływna reputację firmy czy zadowolenie klientów.

·   Nie uwzględnia ryzyka związanego z inwestycją - chociaż stopa dyskonta odzwierciedlapewien poziom ryzyka, NPV nie bierze pod uwagę specyficznych ryzyk związanych zdaną inwestycją, takich jak ryzyko rynkowe czy ryzyko operacyjne.

Mimo tych wad, NPV jest nadaljednym z najczęściej stosowanych narzędzi w analizie inwestycji, dzięki swojejprostocie i łatwości interpretacji.

6. Przykłady zastosowania NPV w praktyce biznesowej

Zrozumienie teorii to jedno, ale zastosowaniewartości bieżącej netto (NPV) jako narzędzia decyzyjnego przychodzi wraz zdoświadczeniem i praktyką. Dlatego warto przyjrzeć się kilku przykładomzastosowania NPV.

Przykład 1: Inwestycja o pozytywnym NPV

Załóżmy, że małe przedsiębiorstworozważa inwestycję, która wymaga początkowego nakładu 10 000 PLN. Przewidujesię, że inwestycja ta przyniesie przepływy gotówkowe netto w wysokości 3000 PLNrocznie przez następne 5 lat. Przy stopie dyskonta wynoszącej 10%, wartość NPVdla tej inwestycji wynosi około 1386 PLN.

Ponieważ NPV jest dodatnie,inwestycja ta jest atrakcyjna i powinna być podjęta. Chyba, że przedsiębiorstwodysponuje jeszcze bardziej atrakcyjnymi możliwościami inwestowania, aograniczone zasoby firmy nie pozwalają na podjęcie równolegle więcej projektów.

Przykład 2: Inwestycja o negatywnym NPV

Załóżmy teraz, że to samoprzedsiębiorstwo rozważa inną inwestycję, która również wymaga początkowegonakładu 10 000 PLN, ale przewiduje się, że przyniesie przepływy gotówkowe nettotylko w wysokości 2000 PLN rocznie przez następne 5 lat. Przy tej samej stopiedyskonta 10%, wartość NPV dla tej inwestycji wynosi około -1073 PLN. PonieważNPV jest ujemne, inwestycja ta nie jest atrakcyjna i nie powinna być podjęta.

Te przykłady pokazują, jakposługiwanie się narzędziem, jakim jest NPV, może pomóc małym firmom w ocenieróżnych możliwości inwestycyjnych i podejmowaniu informowanych decyzji.Istotnym jest podkreślenie, że każda sytuacja jest inna i warto ją skonsultowaćsię z doradcą finansowym przed podjęciem dużych decyzji inwestycyjnych.

7. Jak małe przedsiębiorstwa mogą korzystać z NPV?

Czy to inwestycja w nowe maszyny,rozwój nowych produktów, czy ekspansja na nowe rynki - wszystkie te decyzjewymagają oceny potencjalnej rentowności. Właśnie tutaj wartość bieżąca netto(NPV) może okazać się niezwykle przydatna.

Pierwszym krokiem dla małego przedsiębiorstwa jest zrozumienie, co to jest NPV i jak działa.

Następnie, przedsiębiorstwo musi nauczyć się obliczać NPV. To może wymagać pewnej wiedzy z zakresu matematyki finansowej, ale istnieją narzędzia i kalkulatory online, które mogą pomóc w tym procesie.

Może to być początek stosowania tego narzędzia w swoich decyzjach inwestycyjnych. Przykładowo, może porównać wartość NPV różnych możliwości inwestycyjnych i ocenić, która z nich jest najbardziej atrakcyjna. Może również użyć tej miary do oceny efektywności swoich dotychczasowych inwestycji.

Wreszcie, przedsiębiorca musi pamiętać, że NPV to tylko jedno z wielu technik, które mogą pomóc w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Dlatego przed podjęciem większych decyzji inwestycyjnych zawsze należy zawsze warto skonsultować się z doradcą finansowym. 

8. Podsumowanie

Dzięki uwzględnieniu wartości pieniądza w czasie i wszystkich przepływów gotówkowych związanych z inwestycją, NPV pozwala ocenić, czy dana inwestycja przyniesie oczekiwane korzyści finansowe.

Ma swoje ograniczenia. Wybór stopy dyskonta, nieuwzględnienie czynników jakościowych i ryzyka związane z inwestycją to tylko niektóre z czynników, które mogą wpływać na wartość czynnika NPV i decyzje inwestycyjne.

Mimo tych wyzwań, technika NPV jest nadal jednym z najczęściej stosowanych narzędzi w analizie inwestycji. Dzięki swojej prostocie wskaźnik ten może już na wstępnym etapie podejmowania decyzji być bardzo pomocny w ocenie.