Zyski netto źródłem dywidend czy szansą na rozwój spółki?

Dywidenda jako forma czerpania korzyści z inwestycji

Zyski wypłacone w postaci dywidend to  bieżąca korzyść udziałowców spółki. Zyski niewypłacone (zatrzymane), to szansa na większe zyski i dywidendy w przyszłości. Oczywiście, przyszłe dywidendy to tylko szanse. Mogą się zmaterializować albo nie. Nie ma na nie gwarancji, ale istnieje poważne ryzyko, że ich nie będzie.

Powstaje więc dylemat, czy zadowolić się bieżącymi możliwościami i korzystać z nich teraz? Czy może podjąć ryzyko i zostawić środki w spółce? Z myślą, że w przyszłości zaprocentują dobrze i zrekompensują z nawiązką ponoszone ryzyko? Z tych dylematów bierze się wiele teorii i strategii w zakresie polityki dywidendowej spółek.

Rodzi się też pytanie, czy tak złożone dylematy muszą być rozwiązywane przez małe i średnie spółki? W moim przekonaniu spółka powinna już we wczesnej fazie rozwoju je rozważać. Zakładam, że dalszy wywód również czytelników utwierdzi w takim przekonaniu.

Polityka dywidend

Polityka dywidend to przyjęte formalnie zasady. Kieruje się nimi spółka przy podziale i wypłacie osiągniętego zysku. Zysk dzielony jest na dwie części: wypłacaną udziałowcom lub akcjonariuszom oraz zatrzymaną w przedsiębiorstwie.

Formalnie przyjęta polityka daje przejrzystość i przewidywalność postępowania zarówno udziałowców, jak i zarządzających firmą. Ma wartość informacyjną i porządkującą. Ukierunkowuje sposób myślenia o spółce.

Środki pieniężne, jakie wpływają do spółki w postaci jej przychodów, pomniejszone o poniesione wydatki, stanowią  własność właścicieli. Zarząd spółki nie ma obowiązku zatrzymywania zysków w spółce. Szczególnie, gdy nie ma możliwości ich reinwestowania ze stopą zwrotu oczekiwaną przez udziałowców.

Jednak reinwestowanie środków przez spółkę jest celowe, jeżeli dochód będzie większy niż z inwestycji alternatywnych. To jest takich, których udziałowcy mogą dokonywać poza spółką na własną rękę.

Ustalając politykę dywidendy należy pamiętać jeszcze aspekcie działalności spółek: regulacjach prawnych. Mimo, iż spółka należy do udziałowców albo akcjonariuszy, podlega regulacjom wynikającym z kodeksu spółek handlowych.

To w wyniku tych regulacji prawnych mają oni przywilej polegający na tym, że odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości zainwestowanego w nią kapitału.

Jednocześnie spółka ma osobowość prawną. Jest oddzielnym bytem prawnymi, podlega ochronie prawnej. Udziałowcy i akcjonariusze nie mają zupełnej dowolności w dysponowaniu środkami spółki.

W konsekwencji, zysk stanowi wyłączną własność samej spółki. Zarząd jest zobowiązany do działania w jej interesie, w oparciu o statut lub umowę. Nie jest więc uprawniony do wypłaty dywidendy w drodze własnej, samodzielnej decyzji.

Polityka dywidend powinna godzić interes udziałowców i samej spółki ze wszystkimi uwarunkowaniami zewnętrznymi. Po to, aby zaspokoić ich potrzeby bieżące i spełnić oczekiwania długoterminowe. Zachowując jednocześnie zgodność z prawem.

Dzięki uzgodnionej polityce wypłaty dywidend łatwiejsza będzie ich realizacja. Zarówno w przypadku zamiaru dokonania wypłaty zaliczek, jaki docelowych wypłat po rozliczeniu wyników roku obrotowego.

Przy ustalaniu polityki dywidend powinno się uwzględnić również inne czynniki. Nie tylko potrzeby udziałowców i ograniczenia prawne. Oto najważniejsze z nich:

• dostępność atrakcyjnych dla spółki możliwości inwestycyjnych,
• koszty emisji nowych udziałów albo akcji,
• dostępność i koszt środków z innych źródeł,
• wysokość opodatkowania dywidend i zysków kapitałowych,
• dostępność gotówki na wypłaty dywidend,
• potrzeba utrzymania kontroli właścicieli nad spółką.

Teorie wypłaty dywidend

Różnorodność oczekiwań i potrzeb interesariuszy spowodowały, że w komunikacji dotyczącej polityki dywidend ukształtowało się i funkcjonuje kilka teorii (koncepcji).

Opisują znaczenie wypłat dywidend i ich wpływ na funkcjonowanie spółek. Również ich postrzeganie przez inwestorów i inne zainteresowane osoby.

Warto zapoznać się z tymi najważniejszymi z nich. Przy kształtowaniu polityki dywidend własnej spółki nie trzeba wyważać otwartych drzwi. Wystarczy skorzystać ze sprawdzonych wzorów. Oto one:

• ‍Teoria wróbla w garści - broniona przez Gordona i Lintnera. Utrzymuje, że wartość firmy będzie maksymalizowana przy wysokiej stopie wypłaty dywidend. Ponieważ inwestorzy uważają, że dywidendy bieżące są mniej ryzykowne od potencjalnych zysków kapitałowych w przyszłości.
• ‍Teoria nieistotności dywidend – rozwinięta przez Millera i Modiglianiego. Mówi, że polityka dywidend nie wpływa na wartość firmy. Nie wpływa też na jej koszt kapitału (to pojęcie warte jest oddzielnego rozwinięcia).
• ‍Teoria preferencji podatkowych - opracowana przez Litzenbergera i Ramaswamy'ego. Utrzymuje, że wartość firmy będzie maksymalizowana przy niskiej stopie wypłaty dywidend. Dlatego, że inwestorzy zapłacą niższe efektywnie podatki od zysków kapitałowych niż od dywidend.

Strategie wypłaty dywidend

Kształtując politykę dywidend warto wziąć pod uwagę uwarunkowania wskazane w powyższych teoriach. Kierując się jedną albo kilkoma z powyższych koncepcji, można przyjąć jedną z możliwych strategii wypłat dywidendy.

Najczęściej występującymi są poniższe strategie:

1. ‍stała wysokość dywidendy — polega na regularnej wypłacie dywidend o takiej samej wysokości. Inwestorzy wiedzą, ile mogą oczekiwać wypłat na przestrzeni lat. Taka polityka wysyła do inwestorów pozytywny sygnał o perspektywach rozwoju. Jednak nie zawsze wytrzymuje próbę czasu.
2. ‍stała stopa wypłaty dywidendy – sprowadza się do wypłacenia z góry określonej procentowo części zysku danego roku obrotowego. Wysokość dywidendy zmienia się wraz ze zmianą wysokości zysku.
3. ‍nadwyżkowa (rezydualna) wypłata dywidendy – polega na wypłacie różnicy między wysokością zysku netto a tą jego częścią, która może i powinna być  efektywnie reinwestowana w firmie.
4. stała wysokość dywidendy z dywidendą „ekstra” – dywidenda o stałej, relatywnie niskiej wysokości, w połączeniu z wypłatami dodatkowymi w okresach znacznych przyrostów zysków. Pozwala na stałe wypłaty nawet w warunkach gorszej koniunktury gospodarczej. Ale nie zmusza do zatrzymywania zysków w spółce w lepszych latach.
5. ‍100-procentowa stopa wypłaty dywidend – opiera się na przekonaniu, że udziałowcy preferują gotówkę nad zyskami w przyszłych okresach. Trzeba wtedy przyjąć, że przedsiębiorstwo może w pewnych sytuacjach potrzebować dodatkowego finansowania kapitałami obcymi.
6. ‍100% zysków zatrzymanych – zakłada, że system podatkowy i wysokie koszty pozyskania dodatkowego kapitału do przedsiębiorstwa nie sprzyjają wypłatom dywidend. Wypłatę dywidendy należy uznać za luksus, na który nie mogą sobie pozwolić ani spółka, ani udziałowcy. Zyski powinny być przeznaczone na rozwój. Jednocześnie możliwości inwestycyjne przedsiębiorstwa powinny zapewniać stopę zwrotu przewyższającą koszt kapitału przedsiębiorstwa.
7. ‍docelowa stopa wypłaty dywidend (model Lintnera) - model zakładający istnienie związku między wypracowanym przez firmę zyskiem netto a poziomem wypłacanych dywidend.

Ponieważ menedżerowie niechętnie podejmują decyzje o zmianie poziomu wypłacanych dywidend, to każda decyzja o zwiększeniu części wypłacanego zysku powinna sugerować, że zarząd spodziewa się wzrostu poziomu zysku w przyszłości.

Ustalając politykę dywidend spółki powinno się brać pod uwagę jej zawartość informacyjną dla udziałowców lub akcjonariuszy. Udziałowcy odczytują zmiany dywidend jako sygnalizowanie przez zarząd prognoz odnośnie do kształtowania się przyszłych zysków.

Firma będzie przyciągać uwagę inwestorów zadowolonych z polityki dywidend. Zmiana polityki dywidend będzie doprowadzać więc do zmian w strukturze udziałowców albo akcjonariuszy.

Ustalenie polityki dywidend w praktyce

Teorie wypłaty nie wyjaśniają jednoznacznie, jak zmiany polityki dywidend wpływają na wartość spółki i koszt kapitału. Przy wielu możliwych opcjach wypłat, ustalenie optymalnej polityki dywidend jest bardzo trudne. Nie oznacza to jednak, że firma ma być skazana na przypadkowość.

Mamy już świadomość uwarunkowań i wpływu, jakie różne polityki mogą wywierać na postrzeganie spółki przez potencjalnych inwestorów i ich zachowania. Możemy ją więc umiejętnie kształtować zgodnie z najlepiej pojmowanym interesem spółki.

Uważnie przejrzyjmy najpopularniejsze strategie wypłat. Wybierzmy jedną z nich lub złóżmy taką, która najbardziej będzie przystawać do potrzeb spółki.

Rozsądna polityka dywidend może być warunkiem awansu do grona firm dojrzałych. Z pojawiąjącymi się dylematami należy postępować tak, jak firmy bardziej zaawansowane, do grona których aspiruje. Czyli rozważnie podejść do planowania wypłat dywidend.

Podsumowanie

Przyjęcie formalnej polityki dywidend w wielu spółkach prowadzących małe lub średnie przedsiębiorstwa może wydawać się niecelowe. Jednak „jakąś” politykę dywidendy zawsze stosujemy w praktyce.

Jeżeli spółka generuje zyski, zawsze „coś” z nimi robi. Albo zostawia w spółce i reinwestuje, albo wypłaca udziałowcom, w całości albo części. Tylko czy są to decyzje przemyślane i konsekwentnie, dla dobra spółki i udziałowców, realizowane?

Każda próba przeanalizowania, zastanowienia się nad kilkuletnimi planami dla spółki, spisania ich i poddania krytycznej ocenie będzie szła w dobrym kierunku. Uwzględnienie chociażby najważniejszych zasad i reguł podziału zysku i wypłaty dywidend będzie działać na korzyść spółki. Będzie przybliżać do modelu stosowanego w większych podmiotach, więc również ich rozwój będzie zmierzał w tym samym kierunku.

Tej wielkości spółki, mające ograniczoną liczbę udziałowców, nie muszą prowadzić zaawansowanej polityki informacyjnej. Większość z nich alb uczestniczy na bieżąco w życiu spółki, albo jest blisko niej.

Ustalenie nawet niedoskonałej polityki dywidend nie spowoduje szkód. Pozwoli na stopniowe dochodzenie do dobrych rozwiązań. Będzie sprzyjać myśleniu takimi kategoriami oraz rozwojowi przedsiębiorstwa.

Mamy już za sobą kolejny rok. W niedługim czasie należy go zamknąć i rozliczyć. Jest to dobry moment, aby zastanowić się nad tym, jak podzielić zysk. Odpowiedzieć sobie, w którą stronę go skierować: zainwestować w rozwój przedsiębiorstwa spółki czy przeznaczyć na inwestycje poza nią.